PCA3: een nieuwe test voor prostaatkanker?
PCA3 is de naam van een nieuwe test om prostaatkankerop te sporen. In tegenstelling tot de [intlink id=”81″ type=”page”]PSA[/intlink]-test is PCA3 geen bloedtest maar een test op urine. PCA3 staat voor Prostaat Carcinoma Antigen type 3. Het is een gen dat 66-100 keer meer voorkomt in het DNA van prostaatkankercellen in vergelijking met normale prostaatcellen.
Hoe test men PCA3?
Bij deze test gaat de uroloog 3 maal links en 3 maal rechts duwen op de prostaat. Zo komen er cellen los uit de prostaat. Hierna gaat de patiënt plassen. Het eerste deel van de plas wordt opgevangen in een potje: hier zitten de losgemaakte cellen in. Ze worden namelijk meegespoeld door de urinestraal die door de prostaat gaat. Dit urinestaal wordt vermengd met een speciale vloeistof. Dit staal wordt dan gestuurd naar het laboratorium waar men dan uitzoekt of er veel PCA3 in de cellen zit die aangeleverd worden met het urinestaal.
Waarom PCA3?
Het probleem van de klassieke opsporingsmethodes voor prostaatkanker is dat ze niet zo specifiek zijn als men wel zou willen.
- Het voelen met de vinger aan de prostaat (PPA of rectaal toucher) is jammer genoeg niet zo gevoelig dat het toelaat om elke tumor op te sporen. Als men iets voelt is er soms helemaal geen tumor en als men niets voelt, wilt dit ook niet altijd zeggen dat er geen tumor is.
- Ook met een echografie van de prostaat kan men niet met voldoende zekerheid zeggen of er een tumor is of niet.
- Met het bepalen van PSA en vrije PSA in het bloed komt men echter wel een heel eind. Bij verhoogde PSA of lage vrije PSA-ratio is er een belangrijke aanwijzing dat er prostaatkanker kan zijn. …Kàn zijn… dus… ook NIET kan zijn… .
- Met CT of NMR-scan kan men ook niet betrouwbaar zeggen of er een tumor is. Dus ook niet geruststellend.
Om prostaatbiopsies te vermijden ?
Uiteindelijk wordt om zekerheid te hebben snel overgegaan op het nemen van prostaatbiopsies. Bij een biopsiename neemt men een stukje weefsel uit het orgaan zelf. Als dit weefselfragment normaal is, heeft men een erg betrouwbaar resultaat om te stellen dat het orgaan zelf ook normaal is. De biopsie is heden het enige bewijs voor prostaatkanker en dit sedert jaar en dag. Jammer genoeg is de uitslag van biopsies ook weeral niet voor 100 % betrouwbaar. Men bestudeert uiteindelijk onder de microscoop énkel het weefsel dat weggenomen is en niet het weefsel dat achtergebleven is. Daarom neemt men bij de prostaat een hele reeks biopsies en niet slechts ééntje. Hoe meer weefsel men kan bestuderen hoe betrouwbaarder de uitslag van het onderzoek is.
Dit neemt nog altijd niet weg dat de uitslag nooit 100% correleert met de realiteit. Om 100% betrouwbaar te zijn zou men de hele prostaat moeten onderzoeken…
Hierdoor komt het dat bij een volgende controle van het PSA en/of vrije PSA enkele maanden later (vaak blijven de PSA waardes quasi onveranderd) er vaak weer twijfel optreedt en er opnieuw biopsies gebeuren met alle ongemakken die erbij kunnen horen. Op zich is herhalen van het biopsie geen probleem. Het is nu eenmaal de enige manier om te weten of er tumor is of niet. Niet elke patiënt vindt deze herhaling van biopsies echter even prettig omwille van de bijwerkingen. Er zijn uiteraard ook kosten aan verbonden. De urologische wetenschappers zoeken dan ook naar nieuwe tests die gevoeliger zijn dan PSA en vrije PSA. PCA3 is zo een test.
Normale waarden van PCA3
De uitslag van de test is een getal. Dit getal geeft een idee over de kans op prostaatkanker en enkel bij een uitgesproken lage uitslag zal het effect daadwerkelijk geruststellend zijn. Als de uitslag van de PCA3-test lager is dan 35 is er ‘eerder’ weinig kans op prostaatkanker. Dan kunnen biopsies ‘eerder’ achterwege gelaten worden. Is PCA3 hoger dan 35 is er veel kans op prostaatkanker en zal de uroloog wellicht biopsies aanraden.
Jammer genoeg kan ook de PCA3-test geen 100% uitsluitsel geven.
De test kost in België ongeveer 250 Euro (niet terugbetaald door het ziekenfonds). De analyse van het verkregen staal wordt slechts in enkele labo’s verricht in België. De stalen dienen met De Post vervoerd. Op de uitslag dient men enkele weken te wachten.
Probleem met PCA3
Een patiënt verneemt uiteindelijk toch liever dat er 0 % procent kans is op prostaatkanker dan dat de kans ’eerder’ klein is. PCA3 kan niet 100% garanderen dat er absoluut geen kanker is en zo komt het dat er vaak twijfel blijft en er vaak toch nog biopsies gebeuren. PCA3 is dan ook vandaag de dag niet de test die PSA doet vergeten.